مقدمه
همان طور که در مقالات قبل بیان شد، امروزه تقاضا برای مهاجرت تحصیلی و کاری به کشور آلمان در صدر اقدامات مربوط به این زمینه قرار دارد و متقاضیان به مهاجرت به کشور آلمان روز به روز در حال افزایش می باشد. این اتفاقات از پس بالا بودن سطح علمی دانشگاه های آلمان و همچنین اعتبار بین المللی آن ها، شرایط مناسب زندگی شهروندی، بازار کار مناسب برای افراد مهاجر و فارغ التحصیل و از همه مهم تر کمبود نیروی کار کشور آلمان می آیند. از این رو هرساله دانشجویان و مهاجران کاری بسیاری به مقصد آلمان سفر می کنند. این موج مهاجرت ها از دانشجویان به مقاطع پایین تر نیز کشانده شده است و دانش آموزان قبل از ورود به دانشگاه، قصد حضور در کالج های آلمانی دارند.
به صورت خلاصه، دوره های کالج، یکی از راه های وارد شدن به دانشگاه و ادامه تحصیل در دانشگاه های معتبر آلمان می باشد. به طور کلی، هدف از دوره های کالج، گذراندن یک سری از علوم و دروس اصلی دبیرستان به همراه زبان آلمانی می باشد که یا آن ها نگذرانده اید و یا در آن ها نمره قابل قبولی کسب نکرده اید. نکته اصلی و چالش بزرگ دانش آموزان در این دوره، زبان آلمانی است که تمامی آزمون ها به این زبان برگزار می شوند.
Studienkolleg
دوره های ورودی کالج Studienkolleg از سال 2008 میلادی به منظور کمک به دانش آموزان خارجی جهت ورود به دانشگاه، در دولت آلمان تصویب شده است و شما پس از موفقیت در آزمون های این دوره ها مجوز تحصیل در تمامی دانشگاه های آلمانی را دارا می باشید. چالش پیش روی دانش آموزان، کمبود تعداد کالج ها در آلمان به نسبت تعداد متقاضیان (29 کالج در آلمان) و نبود کالج در برخی از ایالت های آلمان می باشد که موجب شده است رقابت نزدیکی بین شرکت کنندگان وجود داشته باشد و هر کالج یک آزمون اختصاصی ولی با ساختاری مشابه با دیگر کالج ها (معمولا دو بخش ریاضی و زبان آلمانی در سطح B2) برگزار کند.
لازم به ذکر است که دوره های عمومی Studienkolleg، شامل دو نیمسال Untersemester و Obersemester بوده و تقریبا در حدود یک سال به طول می انجامد. در طول این یک سال آموزش، دولت آلمان از بابت کسب صلاحیت های لازم دانش آموزان از جمله زبان و نیازهای علمی و عملی برای ورود به دانشگاه اطمینان حاصل می کند. همچنین علاوه بر تمرکز بر آموزش دانش آموزان، هدف اصلی دولت آلمان، انتقال فرهنگ عمومی و اجتماعی کشور به دانش آموزان جهت شروع یک زندگی مناسب در آلمان می باشد.
به طور کلی، Studienkolleg، یک مرکز آموزشی است که به فارغ التحصیلان خارجی مقطع دبیرستان که علاقمند به ادامه تحصیل در آلمان هستند، کمک می کند و به نوعی به عنوان پلی میان مقطع دبیرستان و دانشگاه قلمداد می شود. گاهی اوقات، مدارک کسب شده توسط دانش آموزان خارجی در آلمان مورد تأیید نبوده و اجازه ورود به دانشگاه های کشور آلمان را به صورت مستقیم ندارند. در این موارد دانش آموزان ابتدا لازم است که دوره Studienkolleg را گذرانده و مجوز ثبت نام در دانشگاه را کسب کنند.
بسیاری از دانشگاه های آلمانی و علوم کاربردی که دوره های ورودی کالج را برگزار می کنند، دولتی می باشند. دوره های خصوصی برای دانشجویان خارجی می تواند به طرق مختلف انجام شود و تفاوت هایی با مراکز دیگر داشته باشند. از جمله مزایایی که شامل حال دانش آموزان این مؤسسات می باشد، می توان به نداشتن امتحان ورودی، استادان بسیار ماهر و دستیاران خصوصی آن اشاره کرد که در این دوره ها مشکلات مختلف را برای دانش آموزان برطرف می کنند. لازم به ذکر است که کالج های خصوصی، آزمون پایانی نداشته و دانش آموزان در انتهای دوره به دنبال رزرو جا برای امتحان خروجی کالج در کالج های دولتی دیگر باشند.
گروه های ملزم به شرکت در کالج
در مورد دانش آموزان خارجی که به منظور ادامه تحصیل به کشور آلمان مهاجرت می کنند، برخی افراد نیاز به حضور در این دوره ها را دارند و برخی ندارند. این موضوع از شرایط خاص شخص متقاضی تعیین می شود. (علاوه بر این موضوع که تمامی دانش آموزان در بدترین حالت باید دارای مدرک زبان آلمانی سطح A2 باشند.)
گذراندن دوره های کالج برای گروه های ذکر شده در زیر الزامی می باشد:
- افرادی که دوره دبیرستان و پیش دانشگاهی خود را پشت سر گذاشته و در کنکور سراسری ایران نمره قبولی کسب کرده اند و هنوز ترمی را نگذرانده اند.
- افرادی که مدرک دیپلم آن ها در کشور آلمان معتبر نبوده و معادل سازی آن انجام نمی شود. ( ذکر این نکته لازم است که دیپلم اخذ شده در کشور ایران معتبر نمی باشد.)
- متقاضیانی که قصد تغییر رشته تحصیلی دبیرستان خود را دارند.
- متقاضیانی که قصد ورود به مقطع کارشناسی در دانشگاه های آلمان را دارند.
شرایط ورود به کالج
نکته این موضوع در اینجاست که دانشجویانی که حداقل دو ترم در یک دانشگاهی که مورد تأیید آلمان است، تحصیل کرده اند یا اینکه مقطع کارشناسی را در یک دانشگاه معتبر به اتمام رسانده اند، نیاز به گذراندن دوره تحصیلی کالج ندارند. به منظور بررسی دقیق مدرک تحصیلی خود می توانید به قطعنامه های صادر شده توسط اداره انطباق مدارک تحصیلی خارجی (آنابین) مراجعه کرده و اطلاعات مربوط به انطباق تحصیلی خود را مطالعه فرمایید.
پس طبق موارد ذکر شده، دانش آموزان متقاضی به ورود به دوره های کالج لزوما باید دو شرط: 1)سنوات تحصیلی (HZB) و 2) دانش زبان آلمانی را دارا باشند. در مورد سنوات تحصیلی در بالا به تفصیل بیان شده است؛ اما در مورد زبان آلمانی دانش آموزان می توانند با سطحی پایین تر به آلمان وارد شوند و دوره های زبان آلمانی را به صورت مجزا در کشور آلمان بگذرانند که قطعا هزینه ای افزون بر هزینه های روزمره و شهریه باید پرداخت کنند. اما ما این راه را پیشنهاد نمی کنیم؛
پیشنهاد ما بر اساس تجربه کاری این است که دانش آموزان برای تکمیل دانش زبان آلمانی خود و اخذ مدرک B2 بهتر است به کشور مجارستان سفر کرده و دوره های زبان آلمانی را در کشور مجارستان بگذرانند که از مزایای این مورد می توان به تأیید بودن این دوره ها در آلمان (و در نتیجه عدم نیاز به اخذ مجدد در آلمان)، وقت مصاحبه کمتر سفارت آلمان ( نسبت به ایران که تقریبا یکسال به طول می انجامد) و حوزه شنگن بودن مجارستان اشاره کرد. توضیح اینکه در ایران وقت سفارت آلمان به یکسال می انجامد و شما با در دست داشتن مدرک B2 باید در روز مصاحبه سفارت حاضر شوید؛ در حالی که در کشور مجارستان بدون مدرک زبان شما قادر به اخذ وقت مصاحبه سفارت آلمان خواهید بود و دوره زبان آلمانی و مدت سفارت را می توانید به صورت موازی پیش ببرید.
هزینه دوره کالج
هزینه های مربوط به دوره کالج های دولتی معمولا به صورت رایگان بوده و یا مبلغی بسیار اندک می باشد؛ بسته به کالج، بین 100 تا 400 یورو (در مورد کالج های خصوصی 3000 یورو) به عنوان شهریه پرداخت می شود. علاوه بر شهریه، شما ملزم به پرداخت هزینه های جانبی اعم از بیمه سلامت، کتاب های آموزشی و ... می باشد. دانش آموزان در طول یکساله دوره کالج هزینه هایی روزمره از جمله خوراک، پوشاک و رفت و آمد دارند که ماهیانه در حدود 700 یورو و در کل دوره بین 8 تا 9 هزار یورو هزینه دارند؛ از آنجاکه در طول دوره کالج، اجازه کار به دانش آموز داده نمی شود، شخص متقاضی این مبلغ را باید با خود به همراه ببرد. پس از اتمام کالج و ورود به دانشگاه، دانشجویان خارجی نیز اجازه کار پیدا می کنند و می توانند بخش عمده ای از هزینه های خود را از این راه تأمین کنند.
M-Course
این کورس مخصوص علوم تجربی کالج بوده و معادل رشته تجربی دبیرستان های ایران است و شامل دروس زبان آلمانی، زبان انگلیسی، ریاضی، فیزیک، زیست، شیمی و علوم کامپیوتر می باشد که هر کالج بسته به شرایط خاص خود ممکن است چند یا تمامی این دروس را ارائه دهند.
پس از موفقیت در این دوره، دانش آموزان مجاز به ادامه تحصیل در رشته های دانشگاهی زیر می باشند:
- علوم کاربردی زیست پزشکی
- بایوشیمی
- بایوفیزیک
- فناوری زیست شناسی
- علوم تغذیه
- زیست شناسی مولکولی
- دارو و علوم زیست پزشکی
- داروسازی
- روانشناسی
- پزشکی
- دندانپزشکی
- دامپزشکی
T-Course
این کورس مخصوص علوم فنی و مهندسی بوده و معادل رشته ریاضی دبیرستان های ایران است و شامل دروس زبان آلمانی، زبان انگلیسی، ریاضی، فیزیک، شیمی و علوم کامپیوتر می باشد که هر کالج بسته به شرایط خاص خود ممکن است چند یا تمامی این دروس را ارائه دهند.
پس از موفقیت در این دوره، دانش آموزان مجاز به ادامه تحصیل در رشته های دانشگاهی زیر می باشند:
- فیزیک
- معماری و طراحی
- اطلاعات کسب و کار
- شیمی
- مهندسی عمران
- فناوری اطلاعات
- فناوری تغذیه
- فناوری فرایند
- ریاضی
- متالورژی
- مهندسی برق
- آمار و اطلاعات
- زمین شناسی
- مهندسی مکانیک
- مهندسی کشتی
- نقشه برداری
- جغرافیا
- حفاظت از مناظر
- مهندسی صدا و سیما
- مهندسی مواد
- مهندسی شیمی
- مهندسی عکاسی
- مهندسی تأمین
- نساجی
- مهندسی تولید
- مهندسی پوشش و لباس
- مهندسی محیط
- کانی شناسی
- هواشناسی
G-Course
این کورس مخصوص علوم اجتماعی و هنر بوده و معادل رشته انسانی دبیرستان های ایران است و شامل دروس زبان آلمانی، زبان انگلیسی، کامپیوتر، ادبیات، علوم اجتماعی، تاریخ، آمار و اقتصاد می باشد که هر کالج بسته به شرایط خاص خود ممکن است چند یا تمامی این دروس را ارائه دهند.
پس از موفقیت در این دوره، دانش آموزان مجاز به ادامه تحصیل در رشته های دانشگاهی زیر می باشند:
- حقوق
- الهیات
- ادبیات
- هنر
- طراحی
- باستان شناسی
- تاریخ
- ترمیم
- علوم سیاسی
- تاریخ هنر
- مردم شناسی
- آموزش و پرورش
- علوم ارتباطات
- روزنامه نگاری
- فلسفه
- علوم موسیقی
- هنر تئاتر
- روانشناسی
- طراحی تولید
S-Course
این کورس مخصوص تحصیلات مربوط به زبان بوده و شامل دروس زبان آلمانی، زبان انگلیسی، کامپیوتر، ادبیات، علوم اجتماعی، تاریخ، آمار و اقتصاد می باشد که هر کالج بسته به شرایط خاص خود ممکن است چند یا تمامی این دروس را ارائه دهند.
پس از موفقیت در این دوره، دانش آموزان مجاز به ادامه تحصیل در رشته های دانشگاهی زیر می باشند:
- زبان های خارجی
- مترجمی الهیات
- فلسفه کلاسیک
- مطالعات اسلامی
- حقوق
W-Course
این کورس مخصوص علوم اقتصادی بوده و شامل دروس زبان آلمانی، زبان انگلیسی، کامپیوتر، ریاضی، علوم اجتماعی، کامپیوتر و اقتصاد اجتماعی می باشد که هر کالج بسته به شرایط خاص خود ممکن است چند یا تمامی این دروس را ارائه دهند.
پس از موفقیت در این دوره، دانش آموزان مجاز به ادامه تحصیل در رشته های دانشگاهی زیر می باشند:
- علوم کسب و کار
- علوم اجتماعی
- جامعه شناسی
- جفرافیا
- مدیریت
- آموزش اجتماعی
- اقتصاد
- علوم سیاسی
- علوم تغذیه
- حقوق
کالج های میان رشته ای
البته کالج هایی نیز به منظور ورود به مدارس فنی و حرفه ای وجود دارند که رشته های آن ها به 4 دسته فنی مهندسی (TI-Course)، اقتصاد و مدیریت (WW-Course)، هنر (GD-Course) و علوم اجتماعی (SW-Course) تقسیم می شوند.
پایان دوره کالج
پس از طی دوره های کالج و دروس مربوطه، در انتها آزمونی تحت عنوان Feststellungsprüfung و به طور مختصر FSP برگزار می شود و طبیعتا تمرکز اصلی در دوره Studienkolleg آلمان، آماده سازی دانش آموزان برای حضور در آزمون FSP می باشد. بنابراین تمامی دانش آموزان موظف به مشارکت و حضور در تمامی ساعات کلاس به علاوه آزمون های کتبی در طول نیمسال هستند. لازم به ذکر است که تمامی نمرات کسب شده در طول نیمسال به نمره پایانی دانش آموز افزوده خواهد شد. آزمون های عمومی FSP تمامی کورس های تحصیلی مخصوص به آن دوره را شامل می شوند که بعضا اجباری و یا اختیاری می باشند ولی از نظر تأثیر و نمره در یک سطح می باشند.
شما برای موفقیت در آزمون نهایی در پایان نیمسال دوم باید نمره حداقل 4 و یا بالاتر را کسب کنید. بدین ترتیب برای اخذ مدرک این دوره، امتحانات کتبی پایان نیمسال دوم در موضوعات مربوطه به علاوه امتحانات شفاهی ملاک می باشند.
جمع بندی
تحصیل در آلمان در مقاطع مختلف از مدرسه تا فوق دکترا امکان پذیر می باشد؛ از این رو هرساله تعداد بسیار زیادی از دانشجویان بین المللی اقدام به اخذ پذیرش در مقطع لیسانس می نمایند. تحصیل در مقطع لیسانس از شرایط ویژه ای همچون معدل بالا، مدرک زبان در سطوح مشخص و ... برخوردار بوده و متقاضیان با این چالش ها روبرو می شوند. از این رو دوره های کالج یا فاندیشن کورس هایی در آلمان طراحی شده تا دانشجویانی که معدل پایین تری به نسبت دارند و یا دیپلم آن ها با رشته مدنظرشان متفاوت بوده، با شرکت در این دوره ها و موفقیت در آن، مجوز حضور در مقطع کارشناسی در کشور آلمان را کسب نمایند. برای دانشجویان متقاضی تحصیل رشته پزشکی در آلمان توصیه می شود حتما در این دوره ها شرکت نمایند و برای اطلاعات بیشتر با یک موسسه مهاجرتی معتبر مشورت نمایند.